คงต้องพูดว่าประเทศไทยเป็นประเทศที่น้ำท่วมทุกปี แต่ครั้งที่ใหญ่ที่สุดคงเป็นช่วงปี 2554 แต่ถึงอย่างนั้นผ่านไป 10 ปีแล้วตอนนี้เราก็ยังคงเห็นข่าวน้ำท่วมกันอยู่เรื่อยๆ

        อย่างล่าสุดที่ผ่านมาเรียกว่าเดือดร้อนกันทุกหย่อมหญ้า ต่างจังหวัดขอใช้คำว่า "อ่วมระนาว" ทางด้านกรุงเทพฯ เองก็เสียวสันหลังอยู่ตลอดเพราะถูกล้อมรอบไว้หมด

        เราเห็นเหตุการณ์น้ำท่วมกันมาตลอดแต่มันก็ยังเกิดขึ้นอยู่อีกเรื่อยๆ ตลอด 10 ปีที่ผ่านมาเหมือนกับว่าไม่ได้มีการเตรียมการรับมือที่สมเหตุสมผลเท่าไหร่ยังไงยังงั้น

        มาถึงตรงนี้เราก็คงจะได้ยินที่นักวิชาการพูดกันบ่อยๆ เวลาเกิดเหตุการณ์น้ำท่วมว่า "ไปดูระบบจัดการน้ำท่วมของเนเธอร์แลนด์สิ" ทำไมต้องพูดแบบนี้เสมอเวลาที่เกิดน้ำท่วม? นั่นก็เพราะว่าถ้าพูดถึงระบบจัดการน้ำที่ดี เราก็ต้องหันไปดูทางฝั่งประเทศทางยุโรปตะวันตกแห่งนี้นี่แหละครับ

        ก่อนหน้านี้เนเธอร์แลนด์เจอปัญหาน้ำท่วมเมืองมาตลอด นั่นเพราะประเทศของเค้ามีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ลุ่ม ตั้งอยู่บนปากแม่น้ำ และพื้นที่เกือบทั้งหมดของประเทศอยู่ต่ำกว่าระดับน้ำทะเล ต้องสร้างเขื่อนกั้นแม่น้ำกับทะเลมาอยู่แล้ว

        แต่ถึงอย่างนั้นเมืองกังหันลมก็ต้องพบกับหายนะน้ำท่วมครั้งใหญ่เมื่อปี 1953 ตอนนั้นมีพายุฝนลูกใหญ่เข้าประเทศ ทำให้เกิดภาวะน้ำท่วมใหญ่ที่เรียกว่า "North Sea Flood"

        ในตอนนั้นพื้นที่กว่า 930,000 ไร่ของเนเธอร์แลนด์จมอยู่ใต้ผืนน้ำ บ้านเรือนเสียหาย พื้นที่การเกษตรก็เละเทะ แถมยังมีผู้เสียชีวิตไปเกือบ 2,000 คนเลยทีเดียว

        และเพราะไม่อยากเจอกับภัยธรรมชาติแบบนี้อีก เรียกว่าอดทนกันมามากพอแล้วกับปัญหาน้ำท่วมซ้ำซาก ผ่านไปได้ 20 วันรัฐบาลจึงผุดหน่วยงาน Deltaplan ขึ้นมา เพื่อแนะนำแนวทางก่อสร้างและปฏิบัติของโครงการ Deltaplan แก้ไขและจัดการปัญหาป้องกันน้ำท่วมแบบระยะยาว จุดเริ่มต้นของโครงการ “Delta Works” หรือโครงการระบบจัดการน้ำของเนเธอร์แลนด์ที่โด่งดังไปทั่วโลกนี่แหละ

        สำหรับ "Delta Works" ถือได้ว่าเป็นโครงการจัดการน้ำขนาดใหญ่ที่สุดในโลก เพราะใช้งบประมาณไปกว่า 2.5 แสนล้านบาท ทำให้ประชาชนชาวเนเธอร์แลนด์ต้องเสียภาษีน้ำท่วม หรือก็คือ Flood Tax เพื่อนำมาเงินที่ว่ามาเป็นงบในการดูแลและพัฒนาโครงการ

        พูดง่ายๆ คือเป็นประเทศที่ต้องจ่ายภาษีน้ำท่วมแลกกับระบบจัดการน้ำที่ดีที่สุดในโลกครับ ถามว่าคุ้มมั้ยก็คุ้มนะ แลกกับการไม่ต้องถูกน้ำท่วม สูญเสียทรัพยากรทั้งหลายไปทุกปีๆ แบบนั้น

        ไอ้เจ้า "Delta Works" มันคือโครงการระบบจัดการน้ำที่ใช้วิศวกรรมขนาดใหญ่เข้ามาแก้ปัญหาน้ำท่วมในระยะยาว ใช้วิธีการสร้างเขื่อน ประตูระบายน้ำ พนังกั้นน้ำ สถานีสูบน้ำ คันกั้นดิน รวมไปถึงกำแพงกั้นคลื่นทะเล กั้นเอาไว้ตรงปากแม่น้ำและลำน้ำในประเทศ ป้องกันน้ำท่วมจากพื้นสามเหลี่ยมปากแม่น้ำที่เสี่ยงต่อน้ำท่วม

        สำหรับเขื่อนที่ว่านั้นจะมีพนังกั้นน้ำที่มีความสามารถสกัดคลื่นสูงได้ถึง 40 ฟุตจากระดับน้ำทะเลครับ แต่นอกเหนือจากนั้นยังทำหน้าที่เป็นตัวกั้นน้ำทะเลกับแม่น้ำไม่ให้ไหลรวมกันอีกด้วย

        แต่แน่นอนว่านอกจากระบบป้องกันน้ำท่วมแล้ว เนเธอร์แลนด์เค้ามองการณ์ไกลไปถึงปัญหาและความท้าทายในอนาคตอย่างการเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรนะ

        เมื่อทางน้ำถูกแยกให้อยู่ไกลจากพื้นที่ที่อยู่อาศัยของประชาชนมากขึ้น ความเสี่ยงต่อน้ำท่วมก็จะลดน้อยลง แต่ในอนาคตประชากรจะเพิ่มขึ้น นั่นเท่ากับว่าความต้องการในพื้นที่อยู่อาศัยก็จะเพิ่มขึ้นตาม ชาวดัชต์จึงต้องคิดค้นหาหนทางที่จะมีชีวิตอยู่ร่วมกับน้ำได้อย่างยั่งยืน

        จะเอาให้เห็นภาพก็คือสนามบินสกิปโฮล สนามบินหลักของเนเธอร์แลนด์ ที่ในอดีตเป็นพื้นที่น้ำที่กว้างใหญ่ ตั้งอยู่ต่ำกว่าระดับน้ำทะเลถึง 4 เมตร แต่รัฐบาลสั่งระบายน้ำออกใช้เวลานานเกือบ 3 ปี ในที่สุดก็สามารถเปลี่ยนพื้นที่ส่วนนี้ให้กลายมาเป็นสนามบินและพื้นที่ทำการเกษตรที่สำคัญของประเทศได้

        หรืออีกตัวอย่างหนึ่งคือ Fleveland จังหวัดใหม่ของเนเธอร์แลนด์ที่เผื่อใครไม่รู้นะครับ พี่เนเธอร์แลนด์เค้ากั้นอ่าวถ่ายน้ำเพื่อสร้างผืนดินกันแบบจริงจังจนสามารถตั้งเป็นจังหวัดใหม่ได้ เข้ากันได้ดีกับวลีที่แสนโด่งดังอย่าง "God created the earth, but the Dutch created the Netherlands" สุดๆ

        แม้เนเธอร์แลนด์จะลงทุนมหาศาลกับโครงการป้องกันน้ำท่วมภายในประเทศ แต่ก็ถือว่าคุ้มค่ากว่าการที่ต้องมาชดเชยค่าเสียหายให้กับประชาชนทุกครั้งที่เกิดอุทกภัย แถม Delta Works ยังสร้างประโยชน์ให้ประเทศได้อีกหลายอย่าง

        ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนสภาพน้ำให้กลายเป็นน้ำจืดสำหรับการทำการเกษตร การปรับสมดุลระดับน้ำในแม่น้ำ เกิดการสร้างสะพานและอุโมงค์ใต้ดินเป็นเส้นทางการสัญจรไปยังเกาะและแหลมต่างๆ แถมยังสร้างเส้นทางขนส่งทางเรือระหว่างท่าเรือ Antwerp และ Rotterdam อีกด้วย

        ความจริงแล้ว Delta Works เป็นโครงการระยะยาวที่จนถึงตอนนี้เค้าก็ยังคงพัฒนา ต่อเติม หรือซ่อมแซมกันอยู่เรื่อยๆ ครับ เพราะการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศแบบสุดขั้วที่เกิดจากสภาวะโลกร้อนนั้น แม้แต่ Delta Works ของเนเธอร์แลนด์ก็ยังเจอกับความท้าทายเลยนะ

        แต่ยังไงซะมันก็ดีกว่าการไม่มีอะไรมาช่วยรับมือนะครับ พูดไปแล้วกรุงเทพฯ ต่ำกว่าระดับน้ำทะเล แต่เนเธอแลนด์เองก็เช่นกัน แต่ทางนั้นเค้ายังคลอดสิ่งก่อสร้างยักษ์ใหญ่เพื่อรับมือกับอุทกภัยได้อยู่เรื่อยๆ เรียกว่าปรับตัวได้ดีกับสภาวะขึ้นๆ ลงๆ ของโลกได้นั่นแหละ

        ถึงอย่างนั้นปัญหาคือบ้านเราไม่ได้มีสภาพพื้นที่เหมือนยุโรป Delta Works อาจไม่ได้ผลดีในบ้านเรา ด้วยปัญหาดินทรุดเอยหรือการเวนที่เอย มันเลยอาจจะเป็นเรื่องยาก แต่ถ้าลองจับจุดและนำมาพัฒนาให้เข้ากับระบบนิเวศบ้านเราได้มันก็ดีนะครับ เผื่อวันหน้าเราจะได้ลดความเสียหายจากเหตุการณ์อุทกภัยที่เริ่มเอาแน่เอานอนไม่ได้พวกนี้บ้าง