เพื่อน ๆ เคยนึกสงสัยกันมั้ยครับ ว่าทำไมเดี๋ยวนี้อาคารส่วนใหญ่ถึงหันมาใช้โครงสร้างเหล็กกันเต็มไปหมด แล้วอายุการใช้งานอาคารโครงสร้างเหล็กนี่มันอยู่ได้นานกี่ปี?

        ผมเองขอสารภาพเลยว่าย้อนกลับไปหน้านี้ซัก 10 ปี ผมก็ไม่ค่อยเชื่อมั่นกับโครงสร้างเหล็กเท่าไหร่ เกิดมา โตมาก็อาศัยอยู่แต่ในบ้านปูนจนรู้สึกคุ้นชินไปแล้ว

        ผมเคยถามเพื่อนหลายคน ส่วนใหญ่มักจะมีความคิดฝังใจเหมือนกันว่า อาคารโครงสร้างเหล็กเป็นโครงสร้างชั่วคราวที่ไม่คงทนแข็งแรงเท่าปูนหรือคอนกรีต

        แต่ถ้าเราลองนึกถึงสถาปัตยกรรมเจ๋ง ๆ จะเห็นได้ว่าทั้งหอไอเฟล ในฝรั่งเศส, สถานีรถไฟหัวลำโพง สะพานพุทธ ในไทยก็ล้วนมีอายุนานกว่า 100 ปีทั้งนั้น

        นี่เลยเป็นข้อพิสูจน์ได้อย่างดีเลยว่า ความแข็งแรงของโครงสร้างและอาคารนั้น จะใช้เพียงความรู้สึกมาตัดสินไม่ได้ (ความรักก็เช่นกัน ฮิฮิ)

        ส่วนที่สำคัญก็คือถ้าเลือกที่จะใช้ "โครงสร้างเหล็ก" ในการก่อสร้างแล้ว ต้องมีการออกแบบและเลือกใช้วัสดุสำคัญอย่าง "เหล็ก" ที่มีคุณภาพ เพื่อลดปัญหาที่จะตามมาหลังจากการใช้งานอาคารไปแล้วนั่นเองครับ

โครงสร้างเหล็กแข็งแรงทนทานแค่ไหน?

        เรื่องนี้ไม่ต้องห่วงนะครับ ผมขอย้ำเลยว่างานโครงสร้างเหล็กมีความแข็งแรงทนทานแทบไม่ต่างกับโครงสร้างคอนกรีตเลย!!!

        แต่ที่เรายังฝังใจอยู่อย่างนั้นก็เพราะเวลาดูรวม ๆ โครงสร้างเหล็กนั้นจะดูเบาบาง และมีขนาดของโครงสร้างเล็กกว่าโครงสร้างคอนกรีตด้วย 

        ทั้งนี้ก็เพราะการเลือกเหล็กมาใช้ในแต่ละส่วนของงานโครงสร้างเหล็กนั้น จะเลือกวัสดุที่ไม่เหมือนกัน เช่น ส่วนเสาก็จะใช้เหล็กที่มีขนาดใหญ่และมีความหนามากกว่าส่วนอื่น 

        ส่วนพื้นที่อื่นที่มีการรับแรงน้อยกว่าก็จะมีขนาดที่เล็กลง โดยวิศวกรโครงสร้างจะคำนวนขนาดที่เหมาะสมในแต่ละจุดอย่างถี่ถ้วนให้เมาะสมกับการใช้งานที่สุด

        ซึ่งความพิเศษของ 'เหล็ก' คือเป็นวัสดุที่มีความแข็งและเหนียว จึงทำให้โครงสร้างนั้นทนทานไปด้วย แค่รับแรงและน้ำหนักให้ไหวก็หมดปัญหาโครงสร้างที่ตามมาได้เยอะเลย

        อีกทั้งเมื่อถึงเวลาที่ต้องซ่อมแซมจริง ๆ งานโครงสร้างเหล็กนั้นยังซ่อมแซมได้ง่ายกว่าโครงสร้างคอนกรีตด้วยนะ เพราะโครงสร้างนั้นทำด้วย 'เหล็ก' การซ่อมแซมจึงสามารถทำได้โดยสะดวกกว่า เพียงแค่ตัดและเชื่อมโครงสร้างใหม่ลงไปก็เป็นอันเรียบร้อย

เหล็กเหมือนกัน แต่ใช้ต่างกัน

        แต่... ไม่ว่าเพื่อน ๆ จะเลือกสร้างบ้านด้วยโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กหรือบ้านโครงสร้างเหล็ก ยังไงก็ต้องใช้เหล็กเหมือนกันนั่นแหละ

        เหล็กที่เราจะเห็นบ่อย ๆ ตามงานคอนกรีตทั่วไป คือเหล็กที่ใช้สำหรับการเทพื้นปูน ซึ่งจะเป็นเหล็กเส้น หรือเหล็กข้ออ้อย เห็นกันบ่อยในงานเทพื้นที่คนงานจะนั่งผูกเหล็กตะแกรง วางบนลูกปูนแล้วเทคอนกรีตลงไป

        ส่วนงานโครงสร้างที่เป็นโครงสร้างเหล็กทั้งหมดโดยไม่ใช้คอนกรีตเลย จะใช้เหล็กรูปพรรณ ที่นอกจากจะมีความยืดหยุ่นแล้วยังมีความแข็งแรงสามารถรับน้ำหนักได้มากมีขนาดใหญ่ 

        สิ่งก่อสร้างที่ใช้เหล็กเป็นตัวโครงสร้างรับน้ำหนักก็มีตั้งแต่อาคารสูงจนกระทั่งถึงบ้านอยู่อาศัย โดยเหล็กรูปพรรณในงานโครงสร้างพวกนี้ก็มีอยู่หลายชนิด ตั้งแต่ H-Beam, I-Beam, Cut-beam, Channel, Angle เป็นต้น

        ถ้าตัดให้เหลือเฉพาะงานบ้านแล้ว ก็จะเป็นเหล็ก H-Beam ซึ่งคนจะสับสนกับการเลือกใช้เหล็กระหว่างเหล็ก H-Beam กับเหล็ก I-Beam โดยจะขออธิบายคร่าว ๆ แบบนี้ครับ

• H-beam  จะใช้กับงานเสา งานคานสำหรับโครงสร้างบ้าน อาคาร ทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่ เพราะว่าให้ในเรื่องความแข็งแรง รับน้ำหนักได้ดี แต่อาจจะรับแรงกระแทกได้ไม่มากนัก
• I-beam จะผลิตขึ้นมาเพื่อให้รับแรงกระแทกหนัก ๆ โหด ๆ อย่างรางเลื่อนตัวเครนยกของหนัก ๆ ตามโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่

        ถามว่าถ้าอยากเลือกเหล็ก I-beam มาสร้างบ้านจะได้มั้ย? ตอบตามความจริงก็คือ "ได้! แต่ไม่จำเป็น" เพราะแค่คุณสมบัติเหล็ก H-beam ก็แข็งแรงเพียงพอแล้วสำหรับการสร้างบ้านแล้ว

        เปรียบกับเวลาจะซื้อ iphone ก็ได้ ถ้าเราใช้งานไม่หนัก (สเกลอาคารบ้าน) ก็ซื้อรุ่นธรรมดาพอ ไม่ต้องขยับไปรุ่นโปร (สเกลอาคารขนาดใหญ่) ให้เสียค่าใช้จ่ายเกินจำเป็น

โครงสร้างเหล็กต้องดูแลรักษาเมื่อไหร่?

        สำหรับการใช้โครงสร้างเหล็กนั้น วิศวกรโครงสร้างนอกจากจะต้องออกแบบในด้านความแข็งแรง (Strength) ของโครงสร้างแล้ว ด้านความคงทน (Durability) ก็เป็นสิ่งที่ต้องร่วมพิจารณาด้วยนะ

        ทั้งนี้เพราะวัสดุอย่าง 'เหล็ก' นั้นมีความพิเศษตรงที่ต้องมีระยะเวลาในการดูแลรักษา เพื่อความปลอดภัย สำหรับอาคารแต่ละประเภทตามปัจจัยต่าง ๆ ที่จะส่งผลต่ออายุการใช้งานของอาคาร 

        โดยค่ามาตราฐานแนะนำของอายุการใช้งาน* และการดูแลรักษาซ่อมแซมขั้นต่ำโครงสร้างเหล็กรูปพรรณประเภทต่าง ๆ มีระยะเวลาวงรอบการดูแลรักษาตามนี้เลย

• 50  ปี สำหรับอาคารสาธารณูปโภคขนาดใหญ่ เช่น อาคารศูนย์บรรเทาสาธารณภัย อาคารศูนย์สื่อสาร ท่าอากาศยาน โรงไฟฟ้า
• 40 ปี สำหรับโครงสร้างทางด้านการคมนาคมขนาดใหญ่ เช่น สะพานข้ามแม่น้ำขนาดใหญ่ ทางด่วน
• 30 ปี สำหรับโครงสร้างทางด้านการคมนาคมขนาดเล็ก เช่น สะพานข้ามคลอง สะพานข้ามแยก
• 20 ปี สำหรับอาคารสูง อาคารชนาดใหญ่พิเศษ อาคารชุมนุมคน อาคารชุด โรงแรมที่มีห้องพัก ตั้งแต่ 80 ห้องขึ้นไป
• 20 ปี สำหรับอาคารสถานที่ราชการทุกประเภท
• 20 ปี สำหรับอาคารสำนักงาน โรงมหรสพ สถานบริการ โรงงาน สถานศึกษา โรงแรมที่มี ห้องพักน้อยกว่า 80 ห้อง
• 20 ปี สำหรับอาคารพาณิชย์ หมู่บ้านจัดสรร เป็นต้น
• ไม่กำหนด สำหรับอาคารที่สร้างเพื่อพักอาศัยเอง และสำหรับป้ายโฆษณา

        บอกก่อนนะว่ารอบการดูแลรักษาข้างต้นนั้นเป็นเพียงค่ามาตรฐานที่แนะนำเท่านั้น ส่วนใหญ่แล้วก็จะกำหนดตามความประสงค์ของเจ้าของอาคารนั่นแหละ 

        ซึ่งนอกจากค่าแนะนำในการซ่อมแซมโครงสร้างเหล็กแล้ว ส่วนที่มีผลต่ออายุการใช้งานและการเสื่อมสภาพของโครงสร้างนั้นก็ยังมีในส่วนของ การเตรียมพร้อมโครงสร้างตั้งแต่เริ่มแรกด้วย

        ไม่ว่าจะเป็นการเลือกความหนาของโครงสร้างที่เหมาะสม การเตรียมผิวของเหล็ก การลงสีรองพื้นและสีทับหน้า เป็นต้น 

        เพราะหากทำไม่ถูกวิธีก็จะทำให้เหล็กเสื่อมสภาพได้เร็ว และอีกส่วนคือในส่วนของสภาพแวดล้อมที่อาคารตั้งอยู่

        หากอาคารตั้งอยู่ใกล้น้ำทะเลหรือน้ำกร่อยที่มีไอระเหยจากน้ำทะเล หรือคลื่นน้ำเสียดสีโครงสร้างอยู่ตลอด รวมถึงหากเป็นบริเวณใกล้โรงงานที่มีสารละลายกัดกร่อนอยู่สูง 

        ก็มักจะมีแนวโน้มว่าโครงสร้างเหล็กอาจเสียหายจากการถูกกัดกร่อนของสารเคมีเหล่านี้ได้ ซึ่งอาจจะจำเป็นต้องมีรอบการบำรุงรักษาที่ถี่ขึ้นไปด้วย

ถ้าเหล็กคุณภาพดีก็สบายใจไปได้นาน

        จากที่ผมเล่ามาเพื่อน ๆ คงจะพอเข้าใจความแข็งแรงทนทานของโครงสร้างเหล็กกันแล้วเนอะ สำหรับคนทั่วไป 'โครงสร้างเหล็ก' เป็นโครงสร้างอีกรูปแบบหนึ่งที่มีลักษณะเฉพาะตัวและน่าสนใจมาก ๆ 

        ที่สำคัญคือถ้าเลือกใช้แล้วก็ต้องเลือกเหล็กรูปพรรณให้ถูกชนิด อาจจะลองสอบถามผู้รับเหมาดูว่าเหล็กแต่ละส่วนที่ใช้เป็นเหล็กชนิดไหนก็ได้ครับ

        ซึ่งถ้าเป็นงานโครงสร้างบ้าน อาคาร ส่วน เสา-คาน ผมก็แนะนำให้ใช้เป็นเหล็ก H-beam เป็นมาตรฐานขั้นต้นนะ แข็งแรง ทนทานเหมาะกับสเกลบ้านแน่นอน

        แล้วถ้าอยากให้บ้าน ให้อาคารที่ก่อสร้างด้วยโครงสร้างเหล็กนั้นมีอายุการใช้งานยาวนาน ก็อย่าลืมเลือกใช้เหล็กจากผู้ผลิตที่มีคุณภาพด้วย

        เพราะแม้โครงสร้างเหล็กจะมีความแข็งแรงทนทานแค่ไหน แต่ก็ต้องหมั่นดูแลรักษาและตรวจสอบอยู่เสมอ ถ้าไม่อยากพลาดก็ต้องเลือกวัสดุดี ๆ ตั้งแต่ต้นนี่แหละ

        แถมถ้าวันนึงเราอยากแก้ไข ต่อเติม หรือรื้อถอนอาคารออกไปก่อสร้างที่ใหม่ ถ้าเหล็กมีคุณภาพและติดตั้งถูกวิธี ก็ยังสามารถเอาเหล็กไปขายต่อหรือไปใช้ต่อได้ 

        ซึ่งถ้าคิดในแง่นี้... โครงสร้างเหล็กที่แม้จะมีต้นทุนของวัสดุที่สูงกว่าก็จะมีราคาที่ไม่แตกต่างจากบ้านปูน บ้านคอนกรีตทั่วไปเลยครับ

        ถ้าเพื่อน ๆ คนไหนที่สนใจนำเหล็ก เอชบีม-ไอบีม ไปใช้ในการก่อสร้างก็ลองไปติดต่อสอบถามกับทาง Siam Yamato Steel (SYS) กันดูได้ครับ จากประสบการณ์ร่วมงานกันมาไม่เคยผิดหวังเลย

        วันนี้อาจจะพานอกเรื่องคอนโด เรื่องอสังหาไปบ้าง แต่ถ้าใครมีแผนสร้างบ้าน สร้างอาคารของตัวเองอยู่ ผมว่าบทความนี้ก็น่าจะเป็นประโยชน์กับเพื่อน ๆ ไม่มากก็น้อยครับ

        แม้ผลิตภัณฑ์เหล็กจะมีมากมาย แต่อย่าลืมนะครับว่าบ้านของเรานั้นมีหลังเดียว จะเลือกใช้เหล็กทั้งที ต้องเลือกจากผู้ผลิตที่มีประสบการณ์นะค้าบบบ บ๊ายบายยย :)

• Website SYS : https://bit.ly/3mi2JpY 
• FB SYS : https://bit.ly/3nDCREm  

ข้อมูลอ้างอิง

- www.hbeamconnect.com  

- www.syssteel.com