ถ้าใครเคยไปย่านกินซ่าของกรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น ผมคิดว่าน่าจะเคยเห็นสิ่งก่อสร้างรูปทรงประหลาดชิ้นนี้ผ่านตากันมาบ้าง

        อาคารชุดรูปทรงสี่เหลี่ยม หน้าตาแปลกๆ เหมือนเอากล่องมาต่อกันไว้คล้ายกับชิ้นส่วนเลโก้ มาพร้อมกับหน้าต่างวงกลมบานใหญ่ หากจำได้ก็คงจะเข้าใจว่านั่นเหมือนเป็นแลนด์มาร์กอย่างหนึ่งของกินซ่าเลยล่ะ

        อาคารชุดที่ว่านี้เป็นสถาปัตยกรรมล้ำสมัยที่แน่นอนว่าโด่งดังโดดเด่นเป็นอันดับต้นๆ ของญี่ปุ่นครับ ชื่อของเจ้าอาคารชุดนี้คือ "นาคากิน แคปซูล ทาวเวอร์ (Kanagin Capsule Tower)" หรือที่คนไทยรู้จักกันในชื่อ "แคปซูลทาวเวอร์กินซ่า"

        เป็นอารยธรรมที่ตกทอดมาจากช่วงยุคสงครามโลกครั้งที่ 2 และถือได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของ "Japanese Metabolism Architecture" เลยก็ว่าได้

        คิดว่าหลายๆ คนน่าจะรู้ข่าวแล้วล่ะว่าอาคารชุดที่ว่านี้ถูกรื้อถอนออกไปเมื่อต้นเดือนที่ผ่านมาเป็นที่เรียบร้อยแล้วหลังจากผ่านการพูดคุยกันมาหลายเดือน

        อะพาร์ตเมนต์แคปซูลที่แสนจะมีชื่อเสียงแห่งนี้ถูกลงความเห็นว่าให้รื้อถอนในวันที่ 12 เมษายน เป็นการปิดตำนานที่พักแคปซูลชื่อดังของโตเกียว

        หลังจากยื้ออายุตึกมานานหลายปี สุดท้ายอนาคตก็กลายเป็นอดีตครับ แน่นอนว่าเราหลายคนอาจจะรู้สึกเสียดายกับการต้องโบกมือลาอาคารทรงแปลกตาแห่งนี้ แต่เจ้าของเขาก็ลงความเห็นว่า “มันไปต่อไม่ไหวจริงๆ”

        "Nakagin Capsule Tower" สร้างแล้วเสร็จในปี 1972 โดยมีห้องแคปซูลทั้งหมด 140 ยูนิต หนึ่งในผู้ออกแบบคือ Kisho Kurokawa ตั้งใจให้ออกแบบให้ส่วนต่างๆ ของอาคารแยกออกจากกันโดยสิ้นเชิง

        ทั้งตัวอาคารส่วนฐาน ส่วนต้อนรับ แกนอาคารที่ทำหน้าที่เป็นโถงลิฟต์ จากนั้นก็จะบรรจุห้องพักขนาด 4 x 2.5 ตารางเมตรลงไปในแกนกลาง รูปแบบการก่อสร้างแบบนี้ทำให้ห้องพักของอาคารสามารถเพิ่มเข้าหรือรื้อออกได้ตามความเหมาะสม

        อัตลักษณ์ที่โดดเด่นเลยก็คือบานหน้าต่างวงกลมขนาดใหญ่ มาพร้อมกับเครื่องใช้ไฟฟ้าและเฟอร์นิเจอร์ที่ทำให้รู้สึกเหมือนย้อนไปในยุค 2000s ต้นๆ แต่แม้ว่าห้องจะมีขนาดที่เล็กมากแต่ว่าสิ่งอำนวยความสะดวกภายในกลับมีให้แบบครบครัน

        ย้อนไปในยุคนั้น (หรือกระทั่งกับในตอนนี้) เราจะรู้สึกได้เลยว่าการออกแบบของอาคารมีความล้ำยุคจริงๆ มาในธีมไซไฟขั้นสุด เพราะตัวสถาปนิกนั้นสนับสนุนหลักการ “เมตาบอลิซึม (Metabolism)” ครับ

        "Metabolism Architecture" นี้ถ้าพูดให้เข้าใจง่ายก็คือรูปแบบของการมองสถาปัตยกรรมขนาดใหญ่ให้สัมพันธ์ไปตามบริบทของเมืองและสังคม ผนวกความเป็นเมืองล้ำยุคให้เติบโตอย่างเป็นธรรมชาติ เพื่อให้สถาปัตยกรรมกลายเป็นส่วนหนึ่งของเมือง และสามารถเติบโตไปพร้อมกัน

        แต่ถึงจะเป็นอาคารไอคอนิกที่โดดเด่นและล้ำมากยังไง สุดท้ายก็หนีไม่พ้นเรื่องของการเวลาอยู่ดี

        กว่า 50 ปีที่แคปซูลทาวเวอร์แห่งนี้เปิดทำการ แน่นอนว่าหลายๆ อย่างในอาคารก็เริ่มเก่าและทรุดโทรมลงไป ก่อนหน้านี้มีกลุ่มผู้อยู่อาศัยในอาคารก่อตั้งโครงการ "Save Nakagin Tower" ขึ้นมา จุดประสงค์คือการหาแนวทางการอนุรักษ์อาคารนี้เอาไว้ แต่ประเด็นอยู่ที่ว่าการจะรีโนเวทตัวอาคารและห้องพักรวมถึงแกนหลักอาคารทั้งหลายมันต้องใช้เงินเยอะเหลือเกิน ทำให้อะไรๆ ก็ยากเกินไปครับ

        เท่าที่ทราบมา เจ้าของใหม่ของอาคารตั้งใจที่จะพัฒนาเป็นอสังหาริมทรัพย์ขนาดใหญ่ แต่ถึงอย่างนั้นก็ยังไม่ได้มีการประกาศออกมาอย่างเป็นทางการนะ แต่การรื้อถอนอาคารก็ถูกตกลงแล้วเพราะเห็นว่าโครงสร้างอาคารไม่สอดรับกับมาตรฐานแผ่นดินไหวในปัจจุบันนั่นเอง

        แต่แน่นอนว่าผลงานล้ำยุคแบบนี้รื้อทิ้งไปเปล่าๆ มันก็น่าเสียดายครับ ดังนั้นสุดท้ายแล้วจึงลงความเห็นกันว่าแคปซูลบางส่วนจะได้รับการเก็บรักษาและนำไปสร้างใหม่ ที่น่าสนใจคือมีแผนจะจัดแสดงแคปซูลของตัวอาคารในพิพิธภัณฑ์ทั่วโลก เพื่อเป็นตัวอย่างในการแสดงสถาปัตยกรรมแนวคิด Modernism ในยุคสมัยแห่ง Metabolism Architecture ของญี่ปุ่นด้วย

        ต่อให้ดูแล้วเราจะรู้สึกว่าผลงานนี้ไม่ได้ดูมีความเป็นญี่ปุ่นตามแบบสถาปัตยกรรมทั้งหลายที่สถาปนิกชาวญี่ปุ่นชอบสร้างกันเท่าไหร่ แต่ถ้าเราลองมองในแง่ของดีเทลต่างๆ ของอาคารก็จะรู้ว่าเขาสร้างทุกอย่างอิงตามความเป็นญี่ปุ่นอยู่เยอะเลยนะ ทั้งสัดส่วนห้องตามหน่วยเสื่อทาทามิ หรือการออกแบบฟอร์มห้องที่มีความสมมาตรตามความเป็นญี่ปุ่น เรียกได้ว่าเป็นหนึ่งในผลงานทรงคุณค่าแก่การศึกษาเลยก็ว่าได้ครับ

        สุดท้ายแล้ว แม้ "Nakagin Capsule Tower" จะไม่ได้ไปต่อ แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าการคงอยู่มาอย่างยาวนานของมันก็เป็นแรงบันดาลใจในการพัฒนาที่พักอาศัยแบบแคปซูลทั่วญี่ปุ่นไปแล้ว